تغذیه کودک در زمان بیماری های رایج

تغذیه کودک در زمان بیماری های رایجی مانند تب، اسهال، استفراغ و یبوست مهم است. چرا که در این دوران به دلیل بی اشتهایی یا از دست دادن غذا و انرژی و آب، و نیاز کودک به انرژی و مواد مغذی جهت مقابله با عوامل بیماری زا، کودک به مراقبت تغذیه ای بیشتری نیاز دارد . در دوران بیماری، مصرف ویتامین ها در غذای کودک می توانند در روند بهبودی نقش موثری داشته باشند. در این مقاله تعدادی از نکات تغذیه ای مرتبط با دوران بیماری را مرور می کنیم. 

تغذیه کودک مبتلا به اسهال

یکی از ناراحتی‌های گوارشی که بیشتر کودکان در دوره طفولیت به آن دچار می‌شوند اسهال است.  بهترین روش درمان، اغلب جلوگیری از بی‌ آب شدن بدن و از سر گرفتن تغذیه عادی است.  یکی از روش‌های ساده و مفید برای پرستاری و بهبود کودکان اسهالی، دادن مقدار کمی غذا و مایعات در فاصله زمانی کوتاه است. از دادن مقدار زیاد غذا و مایعات در یک نوبت به این بیماران باید پرهیز کرد. غذا و مایعات در حجم کم فشار کمتری به معده وارد می‌کند و احتمال تحریک دستگاه گوارش را به اسهال کاهش می‌دهد. 

- برای جلوگیری از بی‌آب شدن بدن کودک، محلول‌ها و پودرهای تجارتی که مخلوطی از قند و نمک‌های لازم است، در فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها وجود دارند. 

- برای تأمین آب موردنیاز بدن، می‌توان از سوپ رقیق، شیر رقیق (یک قسمت شیر و یک قسمت آب) نیز استفاده کرد. اگر از آب‌میوه یا نوشابه گازدار استفاده می‌کنید، بهتر است با افزودن مقداری آب (یک تا سه برابر حجم) آن‌ها را رقیق نمایید. قند و شیرینی زیاد مایعات، اسهال را شدیدتر می‌کند. 

- مایعات را باید در مقادیر کم و با فاصله کوتاه زمانی به کودک بیمار داد. از دادن مایعات سرد به کودک بپرهیزید؛ زیرا دل‌پیچه را شدیدتر می‌کنند و به‌سرعت از روده می‌گذرند.  

- هم‌زمان با دادن مایعات، باید کودک را به خوردن گوشت مرغ، ماهی، گوساله و گوسفند نیز تشویق کنید. گوشت ها مثل گوشت مرغ، ماهی، گوساله و گوسفند، انرژی و پروتئین موردنیاز را تأمین می‌کنند و خوردن آن‌ها مشکلی به‌وجود نمی‌آورد. خوردن سبزی نیز درحد اعتدال ضرری ندارد.  

- از دادن میوه به کودک بیمار باید خودداری نمود؛ زیرا شیرینی و قند میوه، وضع اسهال را تشدید می‌کند. بیست‌وچهار تا چهل‌وهشت ساعت پس از مشاهده اولین نشانه‌های بهبود در کودک بیمار می‌توانید دادن مایعات با غلظت عادی را به او ازسر بگیرید. 

تغذیه کودک تب دار

اگر دمای رکتال کودک از دمای طبیعی ۳۷ درجه تجاوز کند و به ۳۸ درجه یا بیشتر برسد، این تغییر را باید نشانه تب کودک دانست. هرگاه از تب‌سنج یا دماسنج معمولی که در دهان کودک می‌گذارند، استفاده شود، دمای بالاتر از ۳۷.۲ درجه نشانه تب خواهد بود.  

- در حالت تب، بدن کودک علاوه بر انرژی، به مایعات بیشتر نیز احتیاج پیدا می‌کند. این افزایش نیاز به‌ جهت عرق کردن و خارج شدن آب از بدن است. اگر کودک از خوردن و آشامیدن خودداری کند، با خطر بی‌آبی (دهیدراته شدن) روبه‌رو خواهد شد. اگر تب کودک با قی و اسهال همراه باشد، خطر بی‌آب شدن بدن افزایش خواهد یافت. 

- مایعات پیشنهادی برای کودک تب‌دار عبارتند از: آب، آب‌قند، آب‌میوه، نوشابه‌ی گازدار، شیر ساده یا شیر با طعم وانیل، شیر شکلات، سوپ ساده، آب گوشت یا آب مرغ. 

تغذیه کودک در زمان استفراغ 

تغذیه کودک بیمار و مبتلا به استفراغ کار دشواری است؛ زیرا کودک در این حالت توان خوردن و آشامیدن ندارد و نمی‌توان با دادن مایعات از بی‌آب شدن بدن او جلوگیری کرد.  دادن مقدار کمی از مایعات و غذا به‌طور مرتب و با فاصله کم، روش مفیدی برای درمان استفراغ و اسهال کودک است.  

- برای درمان کودک بیمار، باید هر ۲۵- ۳۰ دقیقه جرعه‌ای نوشیدنی به او بدهید. برای جلوگیری از تحریک معده. بهتر است ابتدا مقدار کمی نوشیدنی به او بدهید و اگر لازم بود کم کم در طول چند ساعت به مقدار آن بیفزایید تا کودک توان خود را برای تحمل و نگهداری مایعات به‌دست آورد. 

- محلول الکترولیت‌ها که در داروخانه‌ها برای این منظور وجود دارند، بهترین مایعات برای درمان استفراغ و اسهال و جلوگیری از بی‌آب شدن کودک هستند. سایر مایعات که می توان در این بیماری مصرف کرد، آب‌میوه رقیق‌شده (یک بخش آبمیوه و یک تا سه برابر آب)؛ نوشابه‌های گازدار و چای کم‌رنگ است. 

- پس از آرام گرفتن کودک و کاهش استفراغ او، می‌توانید دادن غذاهای جامد و کم‌کالری مثل نان برشته، بیسکویت ساده، کراکر و نان سوخاری را شروع کنید. اگر استفراغ کردن کودک برای مدت شش ساعت متوقف شد، می‌توانید دادن غذا و مایعات عادی را برای ۲۴ ساعت بعد از سر بگیرید. 

تغذیه در زمان یبوست

یبوست یکی از اختلالات دستگاه گوارش است که اگر در بزرگسالان یا کودکان به شکل مزمن درآید، ناراحتی زیادی به‌وجود می‌آورد.  کم شدن دفعات اجابت مزاج را نسبت به حالت عادی، یبوست می‌گویند. از آنجا که در حالت طبیعی تعداد دفعات اجابت یا دفع در افراد مختلف فرق می‌کند، مشکل یبوست را باید امری نسبی دانست. 

- با تشویق کودک به خوردن سبزی‌ها؛ میوه‌ها و سالاد سبزی که فیبر خام دارند، می‌توان از یبوست جلوگیری کرد. اگر کودک، خشکی مزاج پیدا کند نیز با استفاده از سبزی‌ها و میوه‌های تازه و سایر منابع فیبر غذایی، می‌توان اين مشکل را برطرف کرد.  

- روش ساده دیگر برای پیشگیری یا درمان یبوست، دادن مایعاتی مثل آب، آب‌میوه‌ها و سایر نوشابه‌ها به کودک است. روش قدیمی که افراد سالخورده مثل مادربزرگ‌ها برای درمان یبوست پيشنهاد می‌کردند، یعنی خوردن آلو يا آب آلو هنوز هم برای رفع یبوست روش موّثری به‌شمار می‌آید. سایر میوه‌های مفید و موثر برای رفع این مشکل عبارتند از: سیب، انگور، هلو و آب این میوه‌ها. در مصرف این میوه‌ها نباید زیاده‌روی کرد. آب‌میوه زیاد هم می‌تواند باعث اسهال شود. 

کودک شما در زمان بیماری نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارد. تغذیه کودک به عنوان منبع ورودی مواد مغذی و انرژی اهمیت ویژه ای دارد که باید مورد توجه والدین قرار گیرد. پس از سپری شدن دوران بیماری با مقوی و مغذی کردن غذای کودک، انرژی و بنیه از دست رفته کودک را جبران کنید. 

منبع: کتاب بهترین کلیدهای تغذیه برای کودک و نوجوان